Nowy Jork (New York City)
Nowy Jork wywiera znaczący wpływ na światowy biznes, finanse, media, sztukę, modę, badania naukowe, technologię, edukację oraz rozrywkę. Będąc między innymi siedzibą Organizacji Narodów Zjednoczonych, stanowi ważne centrum spraw międzynarodowych i jest powszechnie uważany za kulturalną stolicę świata. Położony jest na wybrzeżu Atlantyku, w północno-wschodniej części Stanów Zjednoczonych i składa się z pięciu okręgów będących oddzielnymi hrabstwami (boroughs): Bronksu, Brooklynu, Manhattanu, Queens i Staten Island.
Za sprawą populacji, której liczebność wynosi ponad 8 620 000 osób (lipiec 2017 ), zamieszkującej 790 km², Nowy Jork jest najgęściej zaludnionym miastem na terenie Stanów Zjednoczonych. Jest również najbardziej zróżnicowanym językowo miastem na świecie. Na jego obszarze mówi się w ponad 800 językach. Zaludnienie obszaru metropolitalnego Nowy Jork wynosiło w 2010 roku, w zależności od sposobu wytyczenia jego granic, od 18,9 do 23,1 miliona, dzięki czemu stanowi najludniejszy obszar w Stanach Zjednoczonych. Nowy Jork jest najczęściej wyszukiwanym miejscem na świecie za pośrednictwem Google; statystyki z września 2011 roku mówiły, że łączna liczba wyszukań dla hasła „Nowy Jork” wyniosła 4,6 miliarda.
Historyczne korzenie Nowego Jorku sięgają roku 1624, kiedy miasto zostało założone jako faktoria handlowa przez holenderskich kolonistów; w 1626 roku nadali oni mu nazwę Nowego Amsterdamu. W 1664 roku kontrolę nad miastem, a także otaczającymi je terenami, przejęli Anglicy. Po tym, jak król angielski Karol II Stuart przekazał te ziemie swojemu bratu, Jakubowi II – księciu Yorku, nazwę Nowy Amsterdam zmieniono na Nowy Jork. W latach 1785–1790 Nowy Jork pełnił rolę stolicy Stanów Zjednoczonych. Począwszy od 1790 roku Nowy Jork pozostaje największym amerykańskim miastem.
Wiele miejsc w Nowym Jorku jest atrakcyjnych dla turystów. Odwiedza je ponad 60 milionów osób rocznie. Times Square, określany mianem „Skrzyżowania Świata” – jasno rozświetlony punkt centralny teatru broadwayowskiego, jest jednym z najruchliwszych przejść dla pieszych na świecie, a zarazem centrum światowego przemysłu muzycznego. Prestiżowa Carnegie Hall oraz Metropolitan Opera czynią miasto także jednym z największych ośrodków muzyki klasycznej w ogóle. W mieście znajduje się kilka światowej sławy mostów, wieżowców oraz parków. Finansowa dzielnica Nowego Jorku, na czele z Wall Street w Lower Manhattan, pełni funkcję finansowej stolicy świata i siedziby New York Stock Exchange – największej na świecie giełdy papierów wartościowych pod względem kapitalizacji notowanych na niej spółek. Rynek nieruchomości na nowojorskim Manhattanie znajduje się w czołówce najdroższych rynków świata. Zlokalizowane na Manhattanie Chinatown ma najwyższy współczynnik koncentracji ludności chińskiej na półkuli zachodniej. W przeciwieństwie do większości innych systemów metra na świecie New York City Subway kursuje całą dobę, we wszystkie dni tygodnia. W Nowym Jorku działają liczne uniwersytety i college’e, włączając w to prestiżowe Columbia University, New York University oraz Rockefeller University, które należą do stu najlepszych uczelni na świecie. Nowy Jork to również wielkie centrum muzealnictwa i sportu. Rozgrywany co roku w mieście tenisowy turniej US Open jest jednym z czterech najważniejszych turniejów dyscypliny wchodzących w skład Wielkiego Szlema.
Dawniej obszar współczesnego Nowego Jorku zamieszkiwany był przez indiańskie plemię Delawarów. Został odkryty w 1524 roku przez Europejczyków, na których czele stał Giovanni da Verrazzano, będący na usługach francuskiego dworu królewskiego. Verrazzano nadał odkrytym ziemiom nieoficjalną nazwę Nouvelle Angoulême (Nowe Angoulême).
Zasiedlanie regionu przez Europejczyków rozpoczęło się po tym, gdy w 1609 roku zbadał go Henry Hudson szukając dla Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej na statku Półksiężyc (Halve Maen) nowej drogi z Europy do Indii. W 1614 roku Holendrzy utworzyli na południowym krańcu dzisiejszego Manhattanu ośrodek handlu futrami bobrów. W konsekwencji obszary te zyskały przydomek New Amsterdam (Nowy Amsterdam). W 1626 roku Peter Minuit wykupił wyspę Manhattan od plemienia Delawarów za dobra o wartości 60 guldenów holenderskich (równowartość około tysiąca dolarów). Jedna z obalonych już legend mówi, że Delawarowie odsprzedali wyspę za szklane paciorki, których wartość szacowano na 24 dolary. W latach 1642–1645 powstał w Nowym Amsterdamie pierwszy murowany zbór kalwiński z polecenia ówczesnego dyrektora Willema Kiefta i była to przez długi czas jedyna świątynia w osadzie, ponieważ katolicy, luteranie, kwakrowie i żydzi mieli zakaz ich budowania.
Pod koniec II wojny angielsko-holenderskiej, w 1664 roku, Holendrzy przejęli kontrolę nad wyspą Run na morzu Banda, w zamian przekazując Anglikom władzę nad Nowym Amsterdamem. Ci z kolei zmienili jego nazwę na New York (Nowy Jork), na cześć Jakuba II Stuarta – księcia Yorku. Wojny pomiędzy plemionami indiańskimi, a także epidemie wywołane przyjazdem Europejczyków dziesiątkowały ludność Delawarów w latach 60. i 70. XVII wieku. W 1700 roku ich populacja wynosiła 5 tys. osób. W 1702 roku liczba mieszkańców Nowego Jorku zmniejszyła się o 10% w wyniku żółtej febry. Od tego czasu, w okresie 1702–1800, miasto nawiedziło co najmniej siedem wielkich epidemii żółtej febry.
Pod rządami Anglików wzrosło znaczenie Nowego Jorku jako portu handlowego.
W 1735 roku w mieście odbył się proces sądowy Johna Petera Zengera, istotny dla rozwoju wolności prasy w Stanach Zjednoczonych. Sprawa ta pomogła ponadto stworzyć podwaliny zasad i zakresu odpowiedzialności mediów i rządu w funkcjonowaniu demokracji. W 1754 roku, na mocy królewskiego aktu fundacyjnego wydanego przez Jerzego II Hanowerskiego, założony został Columbia University, działający wówczas jako King’s College.
Mapa - Nowy Jork (New York City)
Mapa
Kraj (państwo) - USA
Waluta / Język (mowa)
ISO | Waluta | Symbol | Cyfry znaczące |
---|---|---|---|
USD | Dolar amerykański (United States dollar) | $ | 2 |
ISO | Język (mowa) |
---|---|
FR | Język francuski (French language) |
ES | Język hiszpański (Spanish language) |